NTV 93 - Sáng nay giỗ nội

Sáng nay giỗ nội,

 Ngày giỗ đầu trong ba ngày giỗ của tháng mười âm lịch...

Tháng mười còn được xem như một tháng Vu lan thứ hai của năm, nhưng đối với mình thì tháng mười là tháng mình mất đi ba người thân mà mình luôn kính yêu và ngưỡng mộ.!!

Mình may mắn được là con cháu của hai bà nội và ngoại, ngoại khéo món mặn nhất là những món đặc sản của Bạc Liêu miền tây như mắm thái, mắm ruột, mắm nem ... Mắm nem là một món thật đặc biệt rất ngon, bây giờ người ta cũng có làm bán nhưng hương vị không thể nào sánh với món của ngoại... Ngoài ra ngoại còn muối dưa hành, kiệu cho ngày Tết... Nước mắm ngoại nấu thì khỏi chê, món ăn không thể nào thiếu được của dân tộc Việt Nam, chính nhờ món nước mắm này mà ngoại đã tự nuôi ba mẹ con trong thời gian lưu lạc sau khi ông ngoại mất ! 

Bà nội thì được biết qua biệt danh bà Tư bán bánh...Lúc gia đình thay đổi chỗ ở từ Xóm Gà về Tân Định, nội buồn vì "trở về phố", nhà không còn rộng rãi mát mẻ thoáng đãng như xưa, để kiếm thêm thu nhập nội làm đủ thứ bánh như bánh men, bánh khoai mì, bánh chuối, bánh thuẩn, bánh đậu xanh... Bánh men nội làm không cần có men gây nổi mà chỉ cần nhồi bột và ủ thôi vậy mà bánh nở nhẹ tênh và thơm phức... 

Từ lúc ông nội đau yếu thì nội ở nhà chăm sóc, lúc đó mình hãy còn quá nhỏ cho đến khi lớn lên thì lại lo học hành, mỗi cuối tuần được ba dẫn bốn chị em về thăm nội, thăm "căn nhà phố" nhưng ngoài sân nhỏ được trồng đủ thứ cây, từ cây cho trái cho đến cây gia vị như ớt, lá cà ri và sả...

Lần nào thăm nội cũng thường thấy trên bàn bày cúng chay, một mình nội làm đủ các món, đặc biệt là canh kiểm và bún xào, ba rất thích nhưng hay đùa hỏi nội canh kiểm là chè hay là canh có lẽ vị ngọt béo của nước cốt dừa cùng những món nội sử dụng để nấu rất giống với chè thưng bây giờ 

Một mâm cơm cúng chay tuy nội lui cui nấu một mình nhưng luôn đầy đủ, ba thường hỏi vui hôm nay nội cúng giỗ ai hoặc ngày gì ...Vì không phải giỗ tuy là ngày mồng một, ngày rằm nội cũng làm mâm cơm chay tươm tất như thế, bây giờ lớn lên mới hiểu ra ngoài thờ cúng ông bà nội có ý chờ con cháu về chơi và thưởng thức món ăn chay của nội nấu

Nội mất từ năm 71, đã tròn 50 năm rồi, con chỉ học được của nội vài ba món bánh để cùng mấy trẻ hàng xóm ngày thơ vui chơi chung nhau làm trong thời gian nghỉ hè, ba cũng sắm đủ nguyên bộ nồi ấm, chén đũa, gà mên cho chị em con, đặc biệt con thích nhất là cái lò đất nhỏ nội cho, nội thường nấu cao thoa trị bệnh bằng lò và nồi đất này, đặc biệt nhất là quang gánh nhỏ xíu vừa tầm trẻ con nội thường treo góc bếp để chứa hành, tỏi linh tinh...

Tuổi thơ của chị em con rất phong phú và tràn đầy tình cảm yêu thương của nội dành cho, mỗi món ăn chay, mỗi món quà bánh của nội đã ghi lại những kỷ niệm khó phai trong tâm thức của con, từ một con bé nhỏ xíu sớm xa mẹ cho đến lúc trưởng thành thì nội đã là hình ảnh mẫu của người phụ nữ Việt Nam mà con luôn trân trọng và xem như thần tượng của mình !! 

Với mẹ con hưởng được hạnh phúc những ngày gia đình sum họp làm bánh cuối năm, nhưng với nội thì "hành trình tâm hồn" của con dài hơn, phong phú hơn nữa, hình ảnh mâm cơm chay đầy đủ đã là ấn tượng đẹp của hình ảnh phụ nữ VN xưa thật đáng ngưỡng mộ..

Bây giờ hàng năm con cũng giống nội cúng vọng ông bà cha mẹ, cúng ba mẹ còn có em cháu, nhưng cúng ông bà thì chỉ mình con và Ti...

Tuy không là con cháu huyết thống của nội nhưng suốt thời gian qua từ lúc còn ba cho đến bây giờ trơ trọi thì nó vẫn chưa bao giờ phân biệt bà cố nào với bà cố nào mà ngược lại tuy là hậu sinh xa tắp nhưng nó luôn kính tất cả như ông bà của mình cho đến nỗi mỗi lần muốn nhắc phải "kèm" theo tên thì mới phân biệt được bà cố nào, đôi lúc con nói đùa Ti hỗn hào dám gọi tên ông bà mỗi khi nhắc đến, trách cháu thế thôi nhưng vui vì cháu biết kính yêu tất cả ông bà bốn bên dòng tộc như nhau...

 Nội hay chưng hoa huệ trong lục bình xưa

Bây giờ con cảm thấy con lại giống nội thật nhiều, cũng một mình nấu nướng lui cui sắp đặt... Nhưng may mắn có Ti phụ giúp, mỗi lần gần tới kỳ giỗ nào thì Ti hỏi trước hoặc xin nghỉ hay đổi ca để phụ giúp ...

Sau thời gian gian dài giãn cách, lo lắng vì dịch bệnh nhưng vừa được tự do là hai cô cháu đã vào tháp thăm ông bà nội và ba mẹ, chỉ tiếc với tình hình hiện tại cùng sức khỏe con và Ti chưa đi xa hơn, ngay cả chuyện muốn đem cây cát lồi và cây chuông vàng về trồng bên mộ ông bà của Ti ở đó mà vẫn chưa thực hiện được..Thôi đành chờ vậy !!

Ngậm ngùi thương nhớ nội,

Nhớ ngày xanh trẻ vui...

Tuổi thơ ngây qua mất,

Giờ còn lại mình tôi...!!

NM PTND

(Ngày giỗ nội)

NTV 92 - Chùa Bửu Long và ngôi nhà thờ họ

Bên Bến Sông Buồn

Thương ngôi nhà cổ

Mù u chừ xanh lá,

Không còn hoa trắng khoe...

Chùm trái tròn xanh ngắt,

Xôn xao dưới nắng hè !!

Bến sông quê gió mát,

Đâu còn mái chèo xưa...?

Giờ máy ghe dồn sóng,

Phà đưa người qua sông !!

Thinh không chim ríu rít,

Chào đón nắng ban mai...

Bìm bịp kêu không ngớt,

Tìm bạn chừ quanh đây ?!

Lần đầu nơi quê cũ,

Ngắm nhà cổ ban trưa...

Lòng bỗng dưng xúc động,

Nhớ người muôn năm xưa !!

NM

Chùa Bửu Long và Ngôi nhà thờ cổ

 Chùa Bửu Long thuộc huyện Tân Bửu, quận Bình Chánh cũng cùng một nơi với quê hương bên nội của cha con Ti, chỉ hơi khác là chùa Bửu Long nằm bên này sông, nơi đây ban đầu là chỗ gởi hai hủ tro cốt của Bà cố và ông nội của Ti, ngoài ra còn có sẵn hủ tro cốt của ông Sơ là ông cả Hương, một hương chức cố cựu nổi tiếng giàu có nhiều đất ruộng ở quê hương Bình Chánh nầy !

Vị trí của chùa khá nên thơ vì từ con đường tỉnh lộ quẹo vào con đường đê tương đối rộng còn  phải đi qua một lối nhỏ bằng bê tông mới vào đến cổng chùa, hai bên là ruộng cũng có nhà và ao thả súng, sen .... Sau nầy tro cốt được dời đi hai cô cháu không có dịp viếng thăm chùa thường xuyên, lần ghé gần đây trước giãn cách thấy quang cảnh không còn như cũ, chùa đã được tu sữa lại không còn phong cảnh làng quê mộc mạc nữa !

  Dòng sông chia đôi bờ bên này bờ là chùa Bửu Long, bên kia bờ là đường vào nhà thờ họ

Chùa nằm kề cận bên sông có bến đò nhỏ để thuyền cặp ghé vào vì hai bờ sông chưa có cầu bắc ngang qua, người dân muốn qua lại hai bên sông đều phải đi bằng ghe máy nhỏ hay phà nhỏ, mỗi lượt khách lên phà đầy đủ, phà chỉ cần quay đầu lại là đến bờ bên kia! Ban đầu hai cô cháu chỉ biết viếng chùa Bửu Long những dịp Thanh Minh, lễ Tết...Tất cả những người liên quan đến dòng họ hai cô cháu chưa có dịp gặp mặt chỉ biết chút ít nguồn cội cha con Ti qua lời thầy trụ trì chùa này, thầy là người cố cựu ở đây nên rất rành về gia tộc của Ti ở quê và ở Sài gòn nữa...

Trong thời gian các hủ tro cốt còn lưu lại đây, cảnh quang chùa hãy còn thơ mộng và đậm chất chân quê, mỗi lần có dịp viếng chùa là thầy hay lưu lại trò chuyện thăm hỏi, mời thưởng thức những chung trà lá dứa rất thơm ngon, lúc đó các hủ tro cốt nắp chưa gắn kín lại không có hình và bảng tên, thành ra phải lục tìm hình cũ đi rửa ảnh, đặt bảng tên rồi lựa ngày tốt nhờ Thầy gắn hình và bảng tên giùm, dùng ciment trắng khằn nắp của các hủ tro cốt để phòng khi hủ ngã sẽ không bị đổ tro cốt ra ngoài !!

Theo lời thầy, thân nhân bên nội Ti vẫn còn ở đây nhiều, nhưng không hiểu tại sao người ta vẫn giữ nguyên tình trạng các hủ tro cốt chông chênh như vậy ? Khi biết mối liên hệ của cha con Ti với ông Cả Hương Thầy trụ trì rất có thiện cảm, thầy thường kể cho nghe những tin tức tranh chấp đất đai của "những bậc trưởng bối", hầu như người ta quên mất hãy còn sót lại chút máu mủ tình thân của người con gái cả của ông cả Hương !! ...Cứ như thế hai cô cháu âm thầm đi viếng bên nội Ti một thời gian khá dài ....Sau này Ti lớn lên lại tiếp tục chở mình đi viếng tro cốt ở chùa Bửu Long, tin tức dòng họ cũng chỉ biết qua thầy ở chùa....Mãi cho đến một ngày thầy trụ trì báo tin "bên kia" muốn gặp và liên lạc với hai cô cháu để nhìn "bà con" có lẽ vì người ta thỉnh thoảng cũng ghé chùa thăm tro cốt, khi nhìn thấy hai hủ tro cốt được gắn hình và bảng tên đầy đủ và nhất là sau khi tranh chấp phân chia ruộng đất xong hết thì mới bắt đầu nghĩ đến việc muốn gặp hai cô cháu để "nhận" bà con !

Tổng quan nhà thờ họ ngày mới viếng ở phía bên kia sông

 Theo chỉ dẫn của thầy hai cô cháu đã gặp bà con bên Ti, bà thím Ba đã vui vẻ tiếp đón và mời hai cô cháu đến dự đám giỗ "bà cố dì" là em của bà cố của Ti, căn nhà thờ họ lúc ấy cũng khá cũ nhưng còn được chăm sóc, nhà chỉ mở cửa khi cúng giỗ các bậc trưởng thượng, phần hương hỏa thờ phượng có lẽ thuộc về vợ chồng chú Ba Cao cho nên hôm đó Thím Ba mời tất cả bà con hàng xóm ở chung quanh đến dự rất đông, rất vui và thân tình nhờ không khí dân dã của làng quê, mọi người ở đây không chỉ là láng giềng mà hầu như  còn có liên hệ bà con gần xa với nhau cho nên hàng năm vào mùa nước lên, con trai chú thím Ba phải khuân vác tủ thờ, bàn ghế đi gởi hàng xóm vì nước tràn lan vào nhà ! 

Con đường nhỏ đi từ con đường đê vào hãy còn hoang sơ, nhà thờ họ nằm gần sông nhưng mặt tiền nhà lại quay ngang nhìn ra con đường nhỏ dẫn vào sân

Căn nhà thờ họ nhìn tuy cũ nhưng khá ấm áp, chung quanh vẫn còn có đủ các chuồng nuôi gia súc như gà vịt, riêng chuồng heo thì thím Ba cho biết đó là heo của hàng xóm gởi nhờ! Có cả hàng cây mù u giờ đang đơm trái....

Căn nhà thờ họ đông vui rộn rả hẳn lên, thím Ba tất bật chạy lên xuống sắp xếp và nấu nướng, bà con đến phụ cũng nhiều vì vậy mọi chuyện nhanh chóng hoàn tất để dọn lên cúng, và đây cũng là lần đầu tiên gặp mặt nhau cho nên việc giới thiệu thăm hỏi cũng khá nhiêu khê ! 

Riêng chú Tuấn, con trai duy nhất của chú thím Ba cũng khá thân tình, chú nói khi nghe thầy cho biết về hoàn cảnh của cha con Ti tuy khác dòng và trơ trọi nhưng đã được gia đình mình nuôi dưỡng cưu mang như ruột  thịt, chú nói câu chuyện nghe qua tưởng như chỉ có thể xảy ra trong phim ảnh mà thôi! Chú còn vui vẻ hoạch định sẽ sữa chữa ngôi nhà thờ họ nầy và di dời nhà thờ vào sâu trên bờ hơn để tránh ngập mùa nước lớn !!

Chuồng gà và chuồng heo vẫn còn nuôi gia súc, trong khi chờ đợi người lớn sắp xếp hai cô cháu đi tham quan ghi hình kỹ niệm

Trên sông ghe thuyền khá tấp nập, tiếng máy ghe xình xịch kết hợp với tiếng chim, tiếng cười nói sau bếp đưa ra tạo nên một khoảng không gian vui vẻ và thật gần gũi ! Bây giờ "người lớn" đã cúng xong là đến phiên con cháu cho nên hối Ti mang hoa quả vào bày cúng chung 

Lúc này sau bếp thức ăn đã xong hết cả rồi, mọi người đang chuẩn bị dọn lên cúng cho kịp giờ ăn trưa, tội nghiệp chú Hai Còn và chú Ba Cao coi bộ vui lắm, riêng chú Hai cứ áy náy sợ hai cô cháu cảm thấy lạc lỏng không vui! Nhìn Ti nó vẫn không nói gì vì là "phận" nhỏ nhít nhưng nghĩ chắc là cháu cũng vui giống như lòng mình đang vui vì hôm nay Ti đã biết được bà con bên nội của mình, không cần ruộng đất thừa kế, cũng không cần ngôi nhà thờ tự uy nghi mà lòng vẫn cảm thấy ấm áp vì đã tề tựu về nơi đây dù chỉ một lần cho biết cũng đủ thỏa nguyện

Không hiểu tại sao mình lại có ý nghĩ khá nông nổi và bi quan như vậy nhỉ ?!

Thời gian sẽ trả lời cũng như một câu hỏi lớn hiện ra trong đầu là không biết tương lai hai cô cháu sẽ được viếng nơi đây bao nhiêu lần nữa, sự tản mác của dòng tộc, một phần lớn con cháu đã lưu lạc tha hương, nhóm con cháu còn lại đây chỉ  vừa đủ ăn, đủ mặc là quý lắm rồi....Nhưng mọi chuyện giờ đã an bày, chỉ mong người đứng ra đại diện thờ tự sẽ có đầy đủ phúc đức hữu duyên mà lưu giữ ngôi nhà thờ tự cùng mảnh đất hương hỏa cuối cùng của dòng họ gia đình Ông Cả Hương được trường tồn với thời gian !!

Chỉ cầu xin được bấy nhiêu thôi, xin còn được trở về ngồi dưới bóng mát của cây mù u trong vườn, nghe tiếng chim ríu rít trên cao, tiếng bìm bịp gọi bạn trên sông hòa cùng tiếng máy ghe xuôi ngược mà ngậm ngùi tưởng nhớ một thời gia đình còn sum họp và sung túc ...!

NM PTND